Medycyna estetyczna jest coraz bardziej dostępna i popularna. Obejmuje ona różne zabiegi kosmetyczne i medyczne, z których część może być inwazyjna. Oprócz spodziewanej poprawy urody pojawić się mogą także pewne zagrożenia. Przyjrzyjmy się temu, jak poprawne standardy postępowania i przestrzeganie zasad antyseptyki są ważne dla uniknięcia powikłań zabiegów upiększających.
Medycyna estetyczna
Codzienna pielęgnacja skóry mająca na celu jej oczyszczenie, odżywienie i nawilżenie oraz usuwanie nadmiaru martwego naskórka sprzyja jej zdrowemu wyglądowi. Łagodnie opóźnia również efekty starzenia. Jednak nie unikniemy zmian związanych z wiekiem raz na zawsze. Dlatego też coraz więcej osób decyduje się na korzystanie z zabiegów medycyny estetycznej.
Medycyna estetyczna oferuje różne zabiegi związane zarówno z dermatologią, jak i z chirurgią. Mają one w założeniu poprawić naszą urodę. Niektóre z tych zabiegów są łagodniejsze i nieinwazyjne, a niektóre wiążą się z poważnym naruszeniem bariery skórnej (np. mezoterapia, wypełniacze).
Możliwe powikłania po zabiegach
Po wykonaniu zabiegu w gabinecie mogą się pojawić różne nieprzyjemne następstwa. Należą do nich:
- Fizjologiczny odczyn pozabiegowy – często jest spodziewany i wiąże się z wpływem użytych czynników chemicznych, fizycznych i mechanicznych na organizm. Przykładem jest mocne złuszczanie się skóry, które trwa jakiś czas i powinno być pod stałą kontrolą osoby, która wykonywała zabieg, aby nie dopuścić do powikłań na tak osłabionej skórze. Właściwa pielęgnacja skóry po zabiegach oraz prawidłowa higiena skóry są więc bardzo ważnym aspektem postępowania.
- Działanie niepożądane – jest to reakcja, której nie możemy przewidzieć, ponieważ wiąże się z wrażliwością na stosowaną terapię u konkretnego pacjenta. Mimo zachowanych wszelkich procedur bezpieczeństwa i higieny zabiegu pojawiają się skutki uboczne. Ważne jest, by taka reakcja została szybko zauważona i wprowadzone zostały działania lecznicze.
- Powikłanie – zwykle jest ono efektem niewłaściwie przeprowadzonego zabiegu lub nieprawidłowościami w postępowaniu pozabiegowym. Może ono prowadzić nie tylko do trwałych następstw w postaci zmian na skórze (np. przebarwienia, blizny zanikowe), ale także do stanów zagrażających zdrowiu i życiu (np. infekcje miejscowe i ogólne).
Przyczyny problemów po zabiegach medycyny estetycznej
Problemy, które mogą się pojawić po zabiegach medycyny estetycznej, wynikają z różnych przyczyn. Nie zawsze bowiem znana jest indywidualna wrażliwość pacjenta na stosowane procedury. Zdarza się również, że zakwalifikowanie danej osoby do zabiegu było błędną decyzją w obliczu schorzeń, z którymi się boryka. Niestety bywa i tak, że w trakcie zabiegu nie zachowano właściwych procedur lub niedostatecznie zadbano o antyseptykę (antyseptyk przed zabiegiem, odkażanie ran po zabiegach).
Różnie również bywa z jakością stosowanych w medycynie estetycznej preparatów! O ile część z nich jest zarejestrowana jako leki (np. toksyna botulinowa) i podlega wzmożonej kontroli odpowiednich instancji, to część środków zarejestrowana jest jako wyroby medyczne (np. kwas hialuronowy) i tu poziom sprawdzania jakości jest mniej dokładny. Może to potęgować ilość powikłań po zabiegach.
Infekcje po zabiegach estetycznych
Do bardzo częstych powikłań związanych z medycyną estetyczną należą infekcje, które mogą być wynikiem samego zabiegu lub zakażenia wtórnego w trakcie postępowania pozabiegowego. Stąd tak ważna jest nie tylko prawidłowa higiena personelu, pomieszczeń i używanego sprzętu, ale także odpowiednia dezynfekcja skóry w trakcie zabiegu i po nim.
Dobrze dobrany i bezpieczny preparat antyseptyczny może pomóc zmniejszyć możliwość zakażenia, co jest szczególnie ważne, jeśli zabiegi omijają naturalne mechanizmy ochronne organizmu, np. w przypadku stosowania igieł i kaniuli.
Jak zmniejszyć możliwość zakażenia w przypadku zabiegów medycyny estetycznej?
Zabezpieczenia przed zabiegiem
Właściwe postępowanie eliminujące możliwość infekcji zaczyna się już przed przystąpieniem do zabiegu. Należy upewnić się, że pacjent nie ma żadnej aktywnej infekcji. Ważne jest także, żeby przyszedł do gabinetu w czystej odzieży, miał związane włosy (z dala od miejsc poddanych zabiegowi) oraz oczyszczoną skórę bez kosmetyków.
Pomieszczenie, w którym odbywa się zabieg, musi mieć zdezynfekowane powierzchnie, jak najmniejszą ilość urządzeń medycznych oraz odpowiednią ilość jednorazowego jałowego sprzętu, takiego jak np. igły i narzędzia medyczne.
Personel gabinetu musi nosić czyste i codziennie zmieniane uniformy (w razie zanieczyszczenia przy zabiegu zmieniane na nowe również między kolejnymi zabiegami) i jednorazowe sterylne rękawiczki. Najważniejsza jest higiena rąk za pomocą bieżącej wody i mydła oraz w razie potrzeby środków dezynfekujących na bazie alkoholu. Do dobrej praktyki należy także brak biżuterii na nadgarstkach i dłoniach oraz krótkie i czyste paznokcie.
Zabezpieczenia w trakcie zabiegu
Przed właściwym zabiegiem należy dokładnie oczyścić skórę. W przypadku twarzy nie należy zapominać o oczyszczeniu także oczu, nosa i ust.
Do dezynfekcji skóry można użyć różnych środków antyseptycznych, takich jak alkohol izopropylowy, jodopowidon, oktenidyna i chlorheksydyna. Ważne, aby preparat antyseptyczny był bezpieczny i dostosowany do potrzeb pacjenta.
Oktenidyna należy do grona bardzo bezpiecznych substancji antyseptycznych. Jest ona wskazana między innymi właśnie do dezynfekcji skóry przed zabiegami niechirurgicznymi. Można ją rozpylić na dany obszar skóry lub przetrzeć skórę nawilżonym nią uprzednio jałowym gazikiem. Oktenidyna powinna przebywać na skórze przynajmniej 1 minutę, by osiągnąć efekt odkażający. Przy antyseptyce przedzabiegowej wskazane jest przedłużenie tego czasu do 5 minut.
Postępowanie po zabiegu
Po zabiegu pacjent powinien stosować odpowiednią higienę miejsc poddanych procedurze medycznej oraz nie stosować kosmetyków, bo sprzyja to rozwojowi potencjalnych patogenów. W razie konieczności pacjent powinien stosować także bezpieczne preparaty antyseptyczne. Najczęściej zdarzają się zakażenia bakteriami Staphylococcus, Streptococcus i Pseudomonas oraz drożdżakami Candida. Infekcja może spowodować:
- zaczerwienienie,
- obrzęk,
- ból,
- miejscowe podwyższenie temperatury skóry,
- wysypki i wykwity skórne.
Mogą pojawić się również gorączka i uogólniony stan zapalny. Aby temu zapobiegać, można zlecić pacjentowi na jakiś czas po zabiegu bezpieczne preparaty do dezynfekcji. Należy do nich między innymi oktenidyna z fenoksyetanolem np. w preparacie leczniczym Oktaseptal, który wskazany jest właśnie do odkażania i wspomagającego leczenia małych powierzchownych ran oraz np. szwów pozabiegowych. Można taki zabieg stosować przynajmniej raz dziennie, spryskując bądź przecierając jałowym gazikiem nasączonym roztworem oktenidyny miejsce poddane wcześniej zabiegowi.
Należy jednak pamiętać, że każda zauważona nieprawidłowość powinna być natychmiast poddana ocenie lekarza i prawidłowemu leczeniu, żeby nie dopuścić do przewlekłej infekcji.
Bezpieczna medycyna estetyczna. Podsumowanie
Decydując się na zabieg w gabinecie medycyny estetycznej, pamiętajmy o zachowaniu zasad bezpieczeństwa. Wybierajmy tylko miejsca, w których prawidłowo i fachowo stosowane są zasady higieny i dezynfekcji. Zadbajmy także o to, aby zarówno przed, jak i po zabiegu dbać o prawidłowe oczyszczenie i odkażanie skóry, stosując się do zaleceń lekarza prowadzącego.
Opracowanie: mgr farmacji Marta Koziarska
Bibliografia
- Murthy R., Eccleston, Mckeown D., Parikh A., Shotter S., Improving aseptic injection standards in aesthetic clinical practice, „Dermatologic Therapy” 2020.
- Oktaseptal – Charakterystyka Produktu Leczniczego 2023.
- Kononowicz W.S., Malara B., Post-treatment physiological effects, adverse effects and complications after the selected aesthetic treatments. Review of the literature, „Aesthetic Cosmetology and Medicine” 2021.